بیماری سلیاک (Coeliac Disease)می تواند در هر کسی ایجاد شود. این بیماری بیشتر در سفیدپوستان و زنان دیده می شود.افراد مبتلا به بیماری سلیاک باید انواع گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنند شامل محصولات نان ، آبجو و غذاهایی است که ممکن است از گلوتن به عنوان یک ماده تثبیت کننده استفاده شود. در فرد مبتلا به بیماری سلیاک ، قرار گرفتن در معرض گلوتن باعث التهاب روده می شود. تماس مکرر به تدریج به روده کوچک آسیب می رساند که می تواند منجر به مشکلات جذب مواد معدنی و مغذی از غذا شود.

بیماری سلیاک

بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی ونوعی اختلال گوارشی است که در اثر واکنش ایمنی به گلوتن ایجاد می شود. بیماری سلیاک همچنین به عنوان حساسیت به گلوتن شناخته می شود.

تنها راه کاهش علائم مبتلایان به سلیاک دور نگه داشتن گلوتن از رژیم غذایی آنها است.

گلوتن پروتئینی در گندم ، جو دوسر و چاودار است. گندم ماده سازنده نان ، ماکارونی و غلات و در سوپ و سس سالاد یافت می شود. چاودار اغلب در نان چاودار و غلات یافت می شود.

گلوتن در برخی از داروها ، ویتامین ها و رژ لب ها وجود دارد. عدم تحمل گلوتن ، به عنوان حساسیت به گلوتن شناخته می شود ، با عدم توانایی بدن در هضم یا تجزیه گلوتن مشخص می شود. برخی از افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن حساسیت خفیفی به گلوتن دارند ، در حالی که بیماری سلیاکیک اختلال خودایمن است.

در بیماری سلیاک ، پاسخ ایمنی به گلوتن ایجاد می کند که پرزها را از بین می برد. پرزها برآمدگی های داخل روده کوچک هستند. وقتی پرزها آسیب دید ، نمیتواند مواد مغذی را جذب کند که می تواند منجر به سوتغذیه و سایر عوارض جدی از جمله آسیب دائمی روده شود.

علل ایجاد بیماری سلیاک

ژن های شما همراه با خوردن غذاهای حاوی گلوتن و سایر عوامل می توانند در بیماری سلیاک نقش داشته باشند ، اما علت دقیق آن مشخص نیست. روش های تغذیه با شیرخواران ، عفونت های دستگاه گوارش و باکتری های روده ممکن است در این امر نقش داشته باشد. گاهی بیماری سلیاک پس از جراحی ، بارداری ، زایمان ، عفونت ویروسی یا فشار روحی شدید فعال می شود.

وقتی سیستم ایمنی بدن بیش از حد به گلوتن در غذا واکنش نشان می دهد ، به پرزهای روده کوچک آسیب می رساند. پرزها ویتامین ها ، مواد معدنی و سایر مواد مغذی را از غذایی که می خورید جذب می کنند. اگر پرزهای شما آسیب ببیند ، صرف نظر از میزان خوردن ، نمی توانید مواد مغذی کافی دریافت کنید.

علائم بیماری سلیاک

علائم بیماری سلیاک از خفیف تا شدیداست و و از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود.

بعضی از افراد علائمی ندارند. ممکن است فردی تا زمانی که دچار کمبود مواد مغذی یا کم خونی نشود ، نداند که به بیماری سلیاک مبتلا است.

بیماری سلیاک روده ها و هضم را درگیر می کند ، اما بر سایر قسمت های بدن هم تاثیر دارد. کودکان و بزرگسالان مجموعه ای از علائم متفاوت را دارند.

افراد مبتلا به بیماری سلیاک دچار کمبود ویتامین هایB12 ، D و K هستند زیرا آسیب روده جذب مواد مغذی را محدود می کند. فرد ممکن است دچار کم خونی شود.

فراتر از سوتغذیه، بیماری سلیاک می تواند به روده بزرگ آسیب برساند و سایر اعضای بدن را نیزدرگیر کند.

علائم بیماری سلیاک در کودکان

کودکان مبتلا به بیماری سلیاک بیشتر از بزرگسالان دچار مشکلات گوارشی می شوند ، از جمله:

تهوع و استفراغ
اسهال مزمن
شکم متورم
یبوست
گاز
مدفوع کم رنگ و بوی بد

عدم توانایی در جذب مواد مغذی ممکن است منجر به موارد زیر شود:

آسیب به مینای دندان
کاهش وزن
کم خونی
تحریک پذیری
کوتاه قد
تأخیر در بلوغ
علائم عصبی ، از جمله اختلال کمبود توجه و بیش فعالی، اختلالات یادگیری ، سردرد ، عدم هماهنگی عضلات و تشنج
درماتیت هرپتیفورمیس

علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان

بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است علائمی را در اختلال هضم تجربه کنند.

علائم و نشانه های گوارشی برای بزرگسالان عبارتند از:

اسهال
خستگی
کاهش وزن
نفخ و گاز
درد شکم
تهوع و استفراغ
یبوست

با این حال ، بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به بیماری سلیاک دارای علائم و نشانه هایی هستند که با دستگاه گوارش ارتباط ندارند ، از جمله:

کم خونی
از دست دادن تراکم استخوان یا نرم شدن استخوان
بثورات پوستی خارش دار ، تاول دار (درماتیت هرپتیفورمیس)
زخمهای دهان
سردرد و خستگی
آسیب سیستم عصبی ، از جمله بی حسی و سوزن سوزن شدن پا و دست ، مشکلات احتمالی با تعادل و اختلال شناختی
درد مفصل
کاهش عملکرد طحال (هیپوسپلنیسم)
استخوان های ضعیف و شکننده
تشنج
بی حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا
تغییر رنگ دندان یا از بین رفتن مینای دندان
زخم های کمرنگ داخل دهان
دوره های قاعدگی نامنظم
ناباروری و سقط جنین
درماتیت هرپتیفورمیسیکی دیگر از علائم رایج بیماری سلیاک است. بثورات پوستی با خارش شدید دارد که از برجستگی و تاول تشکیل شده است. ممکن است در آرنج ، باسن و زانو ایجاد شود. این بیماری تقریباً 15 تا 25 درصد از افراد مبتلا به بیماری سلیاک را تحت تأثیر قرار می دهد. کسانی که درماتیت هرپتیفورمیس را تجربه می کنند معمولاً علائم هضم ندارند.

لازم به ذکر است که علائم بسته به عوامل مختلف از فردی به فرد دیگر متفاوت است ، از جمله:

مدت زمانی که کسی به عنوان شیرخوار از شیر مادر تغذیه می کند
سنی که شروع به خوردن گلوتن کرده است
مقدار گلوتن مصرفی
شدت آسیب روده

افراد مبتلا به بیماری سلیاک علائمی ندارند. اما ممکن است دچار عوارض طولانی مدت شوند.

افراد مستعد به بیماری سلیاک

اگر والدین یا خواهر و برادر به این بیماری مبتلا باشند احتمال ابتلا به بیماری سلیاک زیاد است.

افرادی که بیماری های خود ایمنی دیگری دارند و برخی از اختلالات ژنتیکی نیز دارند ، بیشتر در معرض بیماری سلیاک قرار دارند. برخی از بیماریهای مرتبط با سلیاک:

لوپوس
روماتیسم مفصلی
دیابت نوع 1
بیماری تیرویید
بیماری خود ایمنی کبد
بیماری آدیسون
سندرم شوگرن
سندرم داون
سندرم ترنر
عدم تحمل لاکتوز
سرطان روده
لنفوم روده

تشخیص بیماری سلیاک

تشخیص با معاینه فیزیکی آغاز می شود.

افراد مبتلا به بیماری سلیاک غالباً دارای سطح بالایی از آنتی بادی هستند. این موارد را می توان با آزمایش خون تشخیص داد. آزمایشات هنگامی که گلوتن هنوز گلوتن مصرف میشود، انجام خواهد شد.

آزمایش های معمول خون عبارتند از:

شمارش کامل خون
آزمایشات عملکرد کبد
تست کلسترول
آزمون سطح آلکالن فسفاتاز
تست آلبومین سرم

در افراد مبتلا به درماتیت هرپتیفورمیس، نمونه برداری از پوست می تواند به پزشکان در تشخیص بیماری سلیاک کمک کند. در بیوپسی پزشک تکه های ریزی از بافت پوست را با میکروسکوپ بر می دارد. اگر نمونه برداری از پوست و نتایج آزمایش خون نشان دهنده بیماری سلیاک باشد ، ممکن است بیوپسی داخلی لازم نباشد.

اگر آزمایش خون یا نتایج بیوپسی پوست بی نتیجه باشد ، از آندوسکوپی فوقانی استفاده میشود. یک دوربین کوچک متصل به آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا روده ها را معاینه کند و آسیب پرزها را بررسی کند. پزشک همچنین می تواند نمونه برداری از روده را انجام دهد که شامل برداشتن یک نمونه بافت از روده برای تجزیه و تحلیل است.

تشخیص بیماری سلیاک دشوار است زیرا علائم آن با سایر بیماری ها شباهت دارد ، از جمله:

سندرم روده تحریک پذیر
بیماری کرون روده کوچک
عدم تحمل لاکتوز
عدم تحمل گلوتن
رشد بیش از حد باکتری روده کوچک
نارسایی لوزالمعده

درمان بیماری سلیاک

درمان بیماری سلیاک حذف گلوتن از رژیم غذایی فاقد گلوتن است. پزشک به شما یاد می دهد که چگونه از مصرف گلوتن خودداری کنید و در عین حال یک رژیم غذایی مغذی و سالم را دنبال کنید. همچنین نحوه خواندن برچسب مواد غذایی را یاد داده تا بتوانید مواد تشکیل دهنده گلوتن را بشناسید.

علائم می توانند ظرف چند روز پس از حذف گلوتن از رژیم غذایی بهبود یابند. با این حال ، تا زمانی که تشخیص داده نشود ، نباید از خوردن گلوتن دست بکشید.

حذف گلوتن از رژیم های غذایی علائم آنها را بهبود بخشید.

اگر مبتلا به درماتیت هرپتیفورمیس باشد ، دی آمینودیفنیل سولفون (داپسون) علائم را کاهش میدهد. با این وجود روده را بهبود نمی بخشد ، بنابراین رژیم غذایی بدون گلوتن بسیار مهم است.

عدم تحمل گلوتن باعث بیماری پوستی میشود. بثورات معمولاً در آرنج ، زانو ، تنه ، پوست سر و باسن ایجاد می شود. این وضعیت اغلب با تغییراتی در پوشش روده کوچک همانند بیماری سلیاک همراه است ، اما ممکن است بیماری پوستی علائم گوارشی ایجاد نکند.

پزشکان برای کنترل بثورات پوستی ، درماتیت هرپتیفرمیس را با رژیم غذایی یا داروی بدون گلوتن یا هر دو درمان می کنند.

هیچ درمانی وجود ندارد ، اما فرد می تواند با روی آوردن به رژیم غذایی بدون گلوتن علائم را تسکین دهد.

افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است از مکمل های ویتامین و مواد معدنی برای جلوگیری یا رفع کمبودها بهره مند شوند.

احتیاط در مصرف مواد غذایی برای مبتلایان به بیماری سلیاک

حفظ رژیم بدون گلوتن آسان نیست. خوشبختانه اکنون بسیاری از شرکت ها در حال تولید محصولات بدون گلوتن هستند که می توان آنها را در فروشگاه های مختلف مواد غذایی ویژه یافت.

در اینجایک سری دستورالعمل های غذایی وجود دارد که به شما کمک می کند چه چیزی را بخورید و از چه چیزهایی باید خودداری کنید.

ازمصرف موادغذایی زیر خودداری کنید:

گندم
جو
بلغور
دانه کینوا(مقاله مرتبط : کینوا چیست)
آرد سمولینا
نان
کیک و پای
آب نبات
غلات
بیسکویت ها
غذاهای دریایی
جو دوسر
ماکارونی
گوشت ناهار فرآوری شده ، سوسیس و کالباس
سس سالاد
سس (شامل سس سویا)
سوپ
عسل (فروش عسل ارگانیک)

گلوتندر گندم ، چاودار و جو ، غلات و ماکارونی و بسیاری از غذاهای فرآوری شده حاوی گلوتن هستند. آبجو و سایر نوشیدنی های الکلی حاوی غلات نیز می توانند حاوی آن باشند.

بررسی برچسب کالا بسیار مهم است زیرا گلوتن می تواند در برخی از محصولات بعنوان ماده موثره باشد.

غذاهایی که حاوی گلوتن نیستند عبارتند از:

گوشت و ماهی
میوه ها و سبزیجات
برخی از غلات ، از جمله برنج ارگانیک ، آمارانت ، کینوا ، و گندم سیاه
آرد برنج
غلات مانند ذرت ، ارزن ، سورگوم و تف
ماکارونی ، نان ، کالاهای پخته شده و سایر محصولات دارای برچسب “بدون گلوتن”

فرد می تواند با جایگزینی مواد اولیه و با تنظیم زمان و درجه حرارت پخت ، گلوتن را حذف کند.

در گذشته ، متخصصان توصیه می کردند که افراد مبتلا به سلیاک از جو دوسر خودداری کنند. با این حال ، اکنون شواهد نشان می دهد که مقدار متوسط جودوسربه طورکلی بی خطر است ، به شرطی که جو دوسر در حین فرآوری به گلوتن نرسیده باشد.

لازم است هنگام مسافرت به خاطر داشته باشید که مقررات مربوط به برچسب گذاری از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.

احتیاط در مصرف مواد غذایی در بیماری سلیاک

اجتناب از مصرف برخی موادغذایی

بسیاری از غذاهای فرآوری شده می توانند حاوی گلوتن باشند ، از جمله:

سوپ های کنسرو شده
سس سالاد
سس گوجه
خردل
سس سویا
چاشنی ها
بستنی
آب نبات
گوشت و سوسیس فرآوری شده و کنسرو شده

محصولات غیر غذایی همچنین می توانند حاوی گلوتن باشند ، از جمله:

برخی از داروهای تجویز شده و بدون نسخه
مکمل ویتامین
خمیر دندان
مواد آرایشی ، از جمله رژ لب ، برق لب و بالم لب
تمبر پستی
ویفرها

غذاهای فاقد گلوتن و مجاز برای مبتلایان به سلیاک

غذاهای سالم و فاقد گلوتن عبارتند از:

گوشت ، ماهی و مرغ های تازه
میوه
بیشتر محصولات لبنی(شیر،ماست،پنیر (پنیر لاکتیکی))
سبزیجات نشاسته ای مانند نخود فرنگی ، سیب زمینی شیرین و ذرت
برنج ، لوبیا ، و عدس
سبزیجات

علائم شما باید طی چند روز تا چند هفته پس از انجام این تنظیمات غذایی بهبود یابد. در کودکان ، روده معمولاً طی سه تا شش ماه بهبود مییابد. بهبود روده ممکن است در بزرگسالان چندین سال طول بکشد. پس از بهبودی کامل روده ، بدن قادر به جذب صحیح مواد مغذی خواهد بود.

آلرژی به گندم

آلرژی به گندم یک پاسخ ایمنی در بدن ایجاد میکند که فقط به گلوتن محدود نمی شود. این در کودکان شایع است.

علائم آلرژی به گندم شامل موارد زیر است:

تهوع و استفراغ
اسهال
سوزش دهان و گلو
کهیر و بثورات
گرفتگی بینی
سوزش چشم
تنفس دشوار

علائم مربوط به آلرژی به گندم معمولاً ظرف چند دقیقه از مصرف گندم شروع می شود. با این حال ، آنها می توانند تا دو ساعت بعد شروع شوند.

علائم آلرژی به گندم می تواند از خفیف تا تهدید کننده زندگی باشد که به آنافیلاکسی معروف است ، ممکن است گاهی اتفاق بیفتد.

فردی که به گندم حساسیت دارد ممکن است به سایر غلات مانند جو یا چاودار حساسیت داشته باشد.

سبک زندگی بدون گلوتن یا بدون گندم

درمان بیماری سلیاک رعایت رژیم سخت فاقد گلوتن است. درمان آلرژی به گندم با رعایت رژیم بدون گندم است.

محصولات بدون گلوتن و بدون گندم مثل نان ، ماکارونی ، غلات موجود است. توجه داشته باشید که گندم و گلوتن را می توان در بستنی ، شربت ، ویتامین ها و مکمل های غذایی مشاهده کنید. حتماً برچسب مواد تشکیل دهنده غذاها و نوشیدنی هایی را که مصرف می کنید بخوانید تا مطمئن شوید حاوی گندم یا گلوتن نیستند.

برای اکثر افراد مبتلا به بیماری سلیاک ، روی آوردن به یک رژیم غذایی فاقد گلوتن علائم را بسیار بهبود می بخشد و فرد ممکن است طی روزها یا هفته ها بهبود یابد.

در کودکان ، روده کوچک معمولاً طی 3–6 ماه بهبود می یابد. در بزرگسالان ، بهبود کامل ممکن است چندین سال طول بکشد. هنگامی که روده بهبود یافت ، بدن قادر است دوباره مواد مغذی را به درستی از مواد غذایی جذب کند.

داشتن رژیم بدون گلوتن در برخی از نقاط جهان که گزینه های بدون گلوتن به طور گسترده تری در دسترس هستند ، بیش از هر زمان دیگری آسان است.

آیا همه باید رژیم بدون گلوتن را دنبال کنند؟

رژیم های غذایی بدون گلوتن در سال های اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده اند. با این حال ، تحقیقات نشان نمی دهد که این رژیم برای افرادی که بیماری سلیاک یا عدم تحمل گلوتن ندارند مفید باشد.

غذاهای حاوی گلوتن منابع مهمی از ویتامین ها و فیبر ، آهن و کلسیم هستند. قبل از حذف این غذاها با یک متخصص تغذیه صحبت کنید ، زیرا انجام این کار منجر به کمبود مواد مغذی می شود.

عوارض سلیاک و حساسیت به گلوتن

بیماری سلیاک درمان نشده می تواند باعث موارد زیر شود:

سو تغذیه

سوتغذیه در صورتی اتفاق می افتد که روده کوچک شما نتواند مواد مغذی کافی را جذب کند. سو تغذیه منجر به کم خونی میشود. در کودکان ، سو تغذیه می تواند باعث رشد کند و کوتاهی قد میشود.

تضعیف استخوان

سو جذب کلسیم و ویتامینD می تواند منجر به نرم شدن استخوان در کودکان (پوکی استخوان یا راشیتیسم) و از بین رفتن تراکم استخوان (پوکی استخوان یا پوکی استخوان) در بزرگسالان شود.

ناباروری و سقط جنین

سوجذب کلسیم و ویتامینD می تواند در تولید مثل تاثیر منفی بگذارد.

عدم تحمل لاکتوز

آسیب به روده کوچک ممکن است باعث درد شکم و اسهال پس از خوردن یا نوشیدن لبنیات حاوی لاکتوز شود. وقتی روده شما خوب شد ، ممکن است دوباره بتوانید لبنیات را تحمل کنید.

سرطان

افراد مبتلا به بیماری سلیاک که رژیم غذایی فاقد گلوتن را حفظ نمی کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله لنفوم روده و سرطان روده کوچک هستند.

مشکلات سیستم عصبی

برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است دچار مشکلاتی مانند تشنج یا بیماری اعصاب دست و پا (نوروپاتی محیطی) شوند.

در یک فرد مبتلا به بیماری سلیاک ، قرار گرفتن مداوم در معرض گلوتن به پوشش روده آسیب می رساند. این می تواند منجر به کمبود مواد مغذی شود که می تواند باعث مواردی از جمله:

کم خونی
ریزش مو
پوکی استخوان
زخم روده کوچک

محققان بیماری سلیاک را با برخی انواع سرطان ، از جمله لنفوم ، که در گلبول های سفید خون ایجاد می شود مرتبط دانسته اند. با این حال ، این ارتباط نادر است و بیشتر افراد مبتلا به بیماری سلیاک هرگز به سرطان مبتلا نمی شوند. رژیم بدون گلوتن می تواند خطر را کاهش دهد.

بیماری سلیاک مقاوم

برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک به رژیم غذایی بدون گلوتن ، پاسخ نمی دهند یعنی علائم بهبود نمیابد.

افرادی که به بیماری سلیاک پاسخ نمی دهند ممکن است دارای موارد زیر باشند:

باکتری در روده کوچک (رشد بیش از حد باکتری)
کولیت میکروسکوپی
عملکرد ضعیف پانکراس (نارسایی لوزالمعده)
سندرم روده تحریکپذیر
مشکل هضم قند موجود در محصولات لبنی (لاکتوز) ، قند سفره (ساکارز) یا نوعی قند موجود در عسل و میوه ها (فروکتوز)

در موارد نادر ، آسیب روده ای بیماری سلیاک به رژیم سخت فاقد گلوتن پاسخ نمی دهد. این به عنوان بیماری سلیاک مقاوم شناخته می شود.

زمان مراجعه به پزشک

اگر ناراحتی گوارشی بیش از دو هفته طول کشد ، با پزشک مشورت کنید. در صورت رنگ پریدگی ، تحریک پذیری یا رشد نکردن کودک یا داشتن مدفوع بزرگ و بدبو و بوی بد با پزشک کودک خود مشورت کنید.

قبل از شروع رژیم بدون گلوتن حتما با پزشک خود مشورت کنید.

اگر فکر می کنید از یک بیماری مرتبط با گلوتن یا گندم رنج می برید ، مهم این است که قبل از تشخیص خود یا شروع درمان با پزشک صحبت کنید. متخصص آلرژی یا گوارش می تواند آزمایشاتی را انجام دهد و در مورد سابقه بیماری با شما صحبت کند تا به تشخیص درست کمک کند.

مراجعه به پزشک بسیار مهم است زیرا بیماری سلیاک در کودکان منجر به عوارض شدیدی در آینده خواهد شد. فروشگاه هایپرارگانو موادغذایی فاقد گلوتن مناسب بیماران سلیاکی را موجود دارد.

سلیاک

بیماری سلیاک چیست ؟